Auteur: Tjeerd Baron
‘Nacht van de Lange Messen’
Nu Mandela (of: Madiba, een koosnaam) is overleden vragen velen zich af of de executie van de blanke verdrukkers uit de Apartheidtijd gaat plaatsvinden. In Zuid-Afrika zijn er (conservatieve) blanken die noodmaatregelen hebben getroffen: wanneer Mandela overleden is moeten alle blanken zich op één punt verzamelen, dan worden ze in colonne en onder (gewapende) begeleiding naar een veilige enclave begeleid.
Maar ook elders houden mensen rekening met deze ‘afrekening’ na Mandela’s dood. Toen ik een half jaar geleden op verlof in Nederland was en Mandela ook al kritiek was, stond de cameraploeg van de NOS voor het hospitaal waar hij behandeld werd en vroeg de reporter suggestief wat de dood van de staatsman voor de vroegere verdrukkers wel niet zou betekenen. Het werd nét niet gezegd, maar uit de intonatie bleek wel dat die blanken zich voor het ergste moesten opmaken.
Inclusief denken
Toen Mandela in 1994 president werd en de 1e dag zijn kantoor wilde betrekken stonden op de gang de veelal blanke ambtenaren uit de vorige bedeling op de gang, velen met hun spullen al verzameld. Op weg naar de uitgang. Mandela vroeg hun: “Willen jullie vertrekken? Wil je niet voor mij werken, dan?” Grote verbazing op de gezichten van de ambtenaren. “In dit land moeten we samenwerken, bruggen bouwen. Geen betere plek om daarmee hiér te beginnen”. Dat karakteriseerde Mandela: bruggen bouwen, inclusief denken.
Bekend is de foto van Mandela met het Springbokshirt aan. Rugby en Springbokken dat waren dé symolen van de van de blanke minderheid. Mandela trok er zich niets van aan, hij maakte het Sprinbokshirt het zijne en kweekte zo ongelooflijk veel goodwill.
En zo werd ook het 1e kabinet gevormd, met daarin een plaats voor oud-president FW de Klerk die de macht had overgedragen, maar ook voor Dr. Buthelezi van de Inkatha Vryheidsparty, een machtige politieke partij met wie het ANC jarenlang een bloedige oorlog voerde. Voor al dat oude zeer had Mandela geen tijd.Hij was vergevingsgezind, hij keek vooruit. Hoewel het ANC een volstrekte meerderheid had wilde Mandela niet zonder zijn vroegere vijanden verder. Iemand zei; “Hij bevrijdde de onderdrukten. Maar ook bevrijdde hij de onderdrukkers. Dat is pas macht!”
Exclusief denken
Die verzoening heeft 1 termijn van 5 jaar geduurd. Toen besloot de oude apartheidspartij van De Klerk (de Nasionale Party, NP) om uit de regering van nationale eenheid te stappen. Dat zou voor de 2e vrije verkiezingen de NP veel stemmen opbrengen was de gedachte. Mis dus. De NP deed het daarna in zijn eentje zo slecht dat de partij zichzelf moest opheffen!
Na 1999 kwam er een einde aan het tijdperk Mandela. Mandela zelf wilde geen 2e termijn president zijn. En ‘de blanken’ wilden geen regering van nationale eenheid meer. Onder latere presidenten van ZA is het ANC een exclusieve koers gaan varen, met weinig begrip voor minderheden en oppositiepartijen. Bekend is de nogal hoogmoedige uitspraak van Zuma: “het ANC zal regeren totdat Jezus wederkomt”.
De échte zorgen na Mandela
Ik maak me niet zo druk over hoe het na Madiba nu verder moet. De meerderheid van de bevolking, de zwarte mensen, is niet haatdragend. Net als jij en ik willen ze allereerst brood op de plank en een dak boven het hoofd. Met 30% werklozen en vele miljoenen in armoedige woonwijken is de focus niet allereerst politiek. Er komt echt geen afrekening.
Wat me wél zorgen baart is de toegenomen graaimentaliteit van de politieke top: Zuma laat over de hoofden van zijn (in het algemeen) arme achterban en met hun geld zijn privéwoning opwaarderen tot een privéwoonwijk compleet met tennibaan, helikopterlandingsplaats, kliniek en bunkers. Wanneer echter gefrustreerde mijnwerkers in opstand komen tegen oneerlijke beloning, executeert Zuma’s politiemacht een flink aantal demonstranten en blokkeert hij het onderzoek.
Na Mandela is de rechtsstaat bezig af te brokkelen. En die rechtsstaat is precies waarom het Mandela in de strijd tegen apartheid begonnen is geweest. Daarvoor zat hij meer dan een kwart van zijn leven achter tralies. Ik hoop dat die strijd niet tevergeefs is geweest.
Nkosi, sikelel’ iAfrika, Heer, sta Afrika bij.
Om voor te bidden en te danken
- Wijze regeringsleiders, een gave van God. Wij kunen God danken voor de man die Mandela was.
- Doorgaande verzoening in ZA: daar moet echt voor gebeden worden. Er is nog veel verkapt en openlijk racisme. Wij willen als zendingskerken ook volledig in dat proces staan en eraan deelnemen.
- Armoede, werkeloosheid en AIDS/HIV+
Mandela was een bijzondere man, een voorbeeld voor ons allemaal.
Ik bid met je mee dat de rechtsstaat waar Mandela voor streed in stand blijft en verbetert.
Ook nu een goede tijd en sterkte daar in Zuid-Afrika!
Ik zal morgen aan de hand van de bovenstaande punten het volgende bidden in de dienst van de NGK Rotterdam Overschie:
Vader, toen Nelson Mandela overleed, was dat niet verrassend, wel aangrijpend. Weest U met zijn familie en zijn land. Dank U wel voor wie hij is geweest en wat hij heeft gedaan. Hij was een vechter voor rechtvaardigheid. Er is nog veel rechtvaardigheid te winnen in Zuid-Afrika. Wilt U wijze regeringsleiders geven, die rechtvaardigheid voor iedereen nastreven. Wij bidden U om doorgaande verzoening in Zuid-Afrika, dat mensen elkaar accepteren, voor vol aanzien, om elkaar geven. Help de zendingskerken om daar een rol in te spelen en het goede voorbeeld te geven. Geeft U verlossing van armoede en werkloosheid en genezing van HIV en AIDS. Haal het taboe en de schaamte weg van dat onderwerp, zodat mensen niet geïsoleerd raken.
Voor hen en voor ons bidden we: kom snel, Here Christus, kom.