Vertrouwen: de basis voor relaties

8 augustus 2010, 17.02

Kerkdienst van de Nederlands Gereformeerde Kerk in Maastricht

Ds. Richard C. Vervoorn
http://www.ngk/.nl.maastricht/index.html

Verschijnt er geen video in beeld? Klik hier voor de uitzending.

bestel informatie
reageren?

 

bijbeltekst:   Psalm 146

Liturgie

Welkom
Voorzang: Psalm 145: 1, 5 (LvdK)
Toewijding, bemoediging en groet
Gebed
Samenzang: Lied 123 (EL)
Bijbellezing: Psalm 146
Samenzang: Gezang 21: 1, 3, 5 (LvdK)
Verkondiging
Luisterlied: Psalmen voor Nu 16
Voorbede
Samenzang: Psalm 147: 1, 2, 3, 4
Lied met de kinderen: Lied 188 (EL)
Collecte
Geloofsbelijdenis: Lied 276 (EL)
Wegzending en zegen
Amen: ‘Deens amen’

Gebed

Trouwe God en Vader, dank U wel dat wij in Jezus U ook onze Vader mogen noemen. U, de eeuwige God, Die hoog troont in de hemel, maar tegelijkertijd zo dichtbij wil zijn. Ja, in ons hart wil wonen met Uw Heilige Geest. Wij bidden om Uw onmisbare zegen voor dit uur waarin we luisteren naar Uw Woord, U de lof mogen zingen en onze gebeden mogen brengen tot U. Wil zo Zelf deze dienst maken tot eer van Uw naam, hier in Maastricht en bij allen die meeluisteren via radio of internet. Wij bidden voor Uw kerk wereldwijd. Geef dat we Uw naam niet te schande maken door de dingen die we doen of zeggen, die mensen het zicht op U vertroebelen doordat onze daden de mensen niet bij U brengen maar van U af. Wil Zelf in ons werken. Dat bidden we U ook voor deze kerkdienst. Dat Uw liefde en Uw kracht daarin mogen doorklinken. Wil naar ons horen in Jezus’ naam. Zijn naam zij gelooft tot in eeuwigheid. Amen.

Schriftlezing: Psalm 146

1 Halleluja!

Loof de HEER, mijn ziel.
2 De HEER wil ik loven, zolang ik leef,
mijn God bezingen zolang ik besta.

3 Vertrouw niet op mensen met macht,
op een sterveling bij wie geen redding is.
4 Stokt zijn adem, hij keert terug tot de aarde,
op die dag gaat hij met zijn plannen ten onder.

5 Gelukkig wie de God van Jakob tot hulp heeft,
wie zijn hoop vestigt op de HEER, zijn God,
6 die hemel en aarde heeft gemaakt,
de zee en alles wat daar leeft,

hij die trouw is tot in eeuwigheid,
7 recht doet aan de verdrukten,
brood geeft aan de hongerigen.
De HEER bevrijdt de gevangenen,
8 de HEER opent de ogen van blinden,
de HEER richt de gebogenen op,

de HEER heeft de rechtvaardigen lief,
9 de HEER beschermt de vreemdelingen,
wezen en weduwen steunt hij,
maar wie kwaad doen, richt hij te gronde.
10 De HEER is koning tot in eeuwigheid,
je God, Sion, van geslacht op geslacht.
Halleluja!,

Preek

‘Halleluja! Loof de Heer, mijn ziel!’ Zo begint psalm 146. Hooggestemd.
Maar als ik iets verder lees in de psalm, dan proef ik toch teleurstelling. Ik denk dat het niet zonder bitterheid wordt gezegd: ‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ Dat zeg je toch niet zomaar? Dat zeg je als je vertrouwen beschaamd is! Daaruit spreekt een ontwortelende ervaring.

Mensen met macht. Mensen met verantwoordelijkheid. Die moet je toch kunnen vertrouwen? Leiders. Politieke leiders, kerkelijke leiders. Ze hebben macht … ze hebben invloed. Daar moet je van op aan kunnen. We zijn geschokt als we op het nieuws horen dat Engelse Lagerhuisleden zo makkelijk zijn om te kopen of de ex van een prins voor geld bereid is om informatie te geven. Ons vertrouwen in politici is al niet zo groot. Wanneer komen ze hun verkiezingsbeloften na? Maar als het duidelijk wordt dat mensen zo doelbewust voor de verleiding van geld of nog meer macht zwichten en het in hun gestelde vertrouwen beschamen, dan zijn we verontwaardigd. Nog erger wordt het als mensen ons vertrouwen beschamen als we kwetsbare mensen aan hen hebben toevertrouwd. Bijvoorbeeld verstandelijk gehandicapten. Of zieken of bejaarden waar verpleegkundigen en medici voor moeten zorgen. Kinderen zijn in veel opzichten ook kwetsbaar en weerloos. En als je macht hebt gekregen over hen, als kinderen aan je zijn toevertrouwd en je blijkt dan in je gedrag onbetrouwbaar te zijn, het kind kwetst of zelfs beschadigd, dan zijn we niet alleen verontwaardigd maar woest. Blijf met je handen af van kinderen die je les moet geven. Zwemles of les op een seminarie. Blijf af van je eigen kinderen. Want ook ouders hebben macht over hun kinderen. Bij macht ligt al gauw machtsmisbruik op de loer. En wat kan het fout gaan als wij mensen de ons verleende verantwoordelijkheid over onze kinderen, over onze leerlingen, over onze werknemers, over patiënten, over de mensen waarover we gesteld zijn beschamen… misbruiken…

‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ zegt de Psalm. Nee, zeker niet. Kijk maar eens naar de belangrijkste auteur van Psalmen: Koning David. Misschien wel de grootste en meest geprezen koning van Israël. Rijk gezegend door God. Een man naar Zijn hart. Een modelkoning. Dat gold toch niet voor hem? ‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ Nou… wat heeft hij het vertrouwen beschaamd. Hij was als herder gesteld over zijn volk, maar in een moment van zwakte, van begeerte werd hij een huurling. Batséba, machteloos ten opzichte van de machtige koning, misbruikt, haar man op een gemene manier vermoord. God heeft het niet door de vingers gezien en het sneed Hem door Zijn hart: Is dit nu de man naar Mijn hart?

‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ Als je goed doorleest in de psalm dan wordt dat vooral uitgelegd als dat een mens nu eenmaal zijn beperkingen heeft. Hij is een sterveling. Bij hem is geen redding. Hij kan mooie plannen maken. Je kan als politicus mooie beloften doen, maar kun je ze ook waarmaken? Zodra zo’n mens sterft, is het voorbij. Dus de nadruk ligt niet op corruptie op de schendende mens, de kwaadwillige mens. Maar zelfs al wil hij goed, dan nog: met al zijn macht ligt het niet in zijn vermogen ook te kunnen garanderen dat hij zijn beloften en plannen waarmaakt. Met zijn plannen gaat hij ten onder.
Dus of mensen met macht nu van goede wil zijn of kwaadwillig het advies van de psalm is onomwonden: ‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ Want vroeg of laat, met de beste bedoelingen of met verkeerde begeerten stellen mensen teleur.

Nu zullen we er niet aan ontkomen om zaken uit handen te geven en daar hoort nu eenmaal een zekere mate van vertrouwen bij. Ik denk niet dat deze psalm bedoeld is om wantrouwen te stimuleren of je terug te trekken in je eigen kleine wereldje. Het is niet een advies om zelf alles in de hand te houden, zelf de macht over je leven te hebben en zelf te bepalen. Jij bent ook maar zo’n mens, die eens terugkeert tot de aarde. Er volgt niet: ‘Vertrouw alleen op jezelf.’ Misschien zit er wel een bittere smaak aan ‘Vertrouw niet op mensen met macht.’ En o zo herkenbaar voor ons. Maar het vervolg laat zien dat die hooggestemde toon van het begin, dat Halleluja, ook kostbare, positieve ervaringen heeft te delen. Zijn ervaringen met mensen hebben hem niet krampachtig gemaakt en geïsoleerd van z’n medemens. Naast het negatieve advies over vertrouwen in mensen met macht volgt er een positief advies van een betrouwbare, onkreukbare hulp:

‘Gelukkig wie de God van Jakob tot hulp heeft, wie zijn hoop vestigt op de Heer zijn God.’ Dat is niet een zakelijke constatering. Zoals de bitterheid klinkt in ‘Vertrouw niet’, zo klinkt de
de vreugde in ‘Gelukkig wie’. Het is de ontdekkersvreugde, de positieve ervaring. Het positieve advies. Want het gaat hier wel over wie je je vertrouwen geeft op wie je je hoop vestigt. ‘Ik merk niets van God’ is misschien uw ervaring. Ja, maar verwacht u het dan ook van Hem? Vestigt u op Hem uw hoop? Laat u dat ook merken? Bevraagt u Hem? De psalmist spoort ons aan op actief onze hoop op God te stellen. Op zijn God. Daaruit spreekt een relatie. Is God ook jouw God? of uw God? ‘Uw God is mijn God’, zei Ruth tegen Naomi en met die woorden gaf ze aan dat ze op die God haar hoop vestigde en bij Hem schuilde.
Gelukkig wie zijn hoop vestigt op de HEER, zijn God. De HEER, dat is zijn verbondsnaam. Zo maakte Hij Zich bekend aan Mozes. Het betekent: ‘Ik ben er bij, zoals Ik er bij zal zijn’. Daar zit iets geheimzinnigs in, iets ongrijpbaars. Want hoe Hij er bij zal zijn dat moest Israël en dat moeten wij maar biddend afwachten. God is erbij, en je vestigt niet tevergeefs op Hem je hoop, maar Hij bepaalt hoe Hij ons tot hulp is. Als dat niet overeen komt met onze verwachtingen, dan kunnen we alsnog teleurgesteld zijn. Als we denken dat God er is, om onze wensen en verlangens in te willigen, dan gaat het niet. God wordt niet voorspelbaar en je leven wordt niet voorspelbaar als je je hoop op Hem vestigt. Maar als je Hem tot hulp hebt, je hoop op de HEER vestigt, dan is Hij verrassend aanwezig.

‘Gelukkig wie de God van Jakob tot hulp heeft.’ De God van Jakob, zo wordt God in verschillende psalmen genoemd. Zoals in Psalm 46: ‘De Heer van de hemelse machten is met ons, onze burcht is de God van Jakob.’ (Ps 46,8.12) Deze betrouwbare God, de God op wie je kunt bouwen en bij wie je kunt schuilen verbindt Zijn naam aan mensen als Jakob. De onbetrouwbare Jakob. De bedrieglijke Jakob. Hij zegt niet tegen Jakob: ‘Met jou wil ik niets te maken hebben.’
Ik denk dat in die psalmen God ‘de God van Jakob’ wordt genoemd voor het geval wij zouden denken: ‘Zou God mij tot hulp willen zijn? Mag ik op Hem mijn hoop vestigen? Wil Hij ook mijn God zijn? Als ik eerlijk naar mijzelf kijk, dan kan ik niet begrijpen dat God mij zou willen helpen.’ Ja, maar zo is God. Hij is de God van Israël, toen hij nog Jakob heette. Paulus schrijft aan de Romeinen: ‘Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de Heilige Geest, Die ons gegeven is. Toen wij nog hulpeloos waren is Christus immers voor ons, die op dat moment schuldig waren, gestorven.’ God is een God van Jakobs, van zondaren. We hoeven en kunnen niet eerst zelf onberispelijk te zijn om op Hem onze hoop te vestigen. Nee, Hij maakt ons onberispelijk. Hij neemt onze schuld weg en dat gebeurt nu juist in dat proces van op Hem je hoop vestigen.

Tegenover de stervelingen op wie wij vaak ons vertrouwen stellen, in die zin dat we ons aan hen overgeven stelt de psalmist de God Die hemel en aarde gemaakt heeft de zee en alles wat er leeft.’ van Hem kan hij zeggen: ‘die trouw is tot in eeuwigheid.’ Het zijn woorden die vaak klinken aan het begin van de dienst. Onze hulp is de in de Naam van de Heer, Die hemel en aarde gemaakt heeft, Die trouw is tot in eeuwigheid.’ Dat is de grond van ons samenzijn. Dat is de God die ons groet met Genade en Vrede.
Als je elkaar niet vertrouwen kan, dan is Hij niet de laatste strohalm. Hij is de eerste hulp. Hij is de eerste de beste. Stel uw vertrouwen in Hem, Die trouw is tot in eeuwigheid. Wat een ander je niet kan geven vanwege sterfelijkheid, dat kan Hij geven.

En dan volgt in de psalm het sociale programma van deze Hulp.
Hij doet recht aan de verdrukten, geeft brood aan de hongerigen, bevrijdt de gevangenen, opent de ogen van blinden en richt de gebogenen op. Hij heeft de rechtvaardigen lief, beschermt de vreemdeling, weduwen en wezen steunt Hij, maar wie kwaad doen, richt Hij te gronde. Dat is Zijn beginsel en Zijn programma. Een programma dat is gemaakt met het oog op de gebrokenheid en de kwetsbaarheid van het bestaan, maar juist door de verlorenheid van het bestaan zich hier in deze tijd slechts gedeeltelijk realiseert. In dit leven blijft hoop vaak hoop en dat kan ons ontmoedigen. Maar deze God is een God van eeuwigheid en als het Koninkrijk van God de Vader zich volkomen realiseert, dan zal blijken dat Hij al Zijn beloften heeft waargemaakt en dat er terecht van Hem gezegd wordt: ‘Hij die trouw is tot in eeuwigheid.’ Als je het van Hem verwacht, als je Hem in dit leven tot hulp hebt, dan zal je dat ook nu al ervaren. Hij wil ons leren waar we het moeten zoeken: ‘Heel dicht bij U, mijn God zal ik gelukkig zijn’
En dat verklaart de hooggestemde toon van het begin van de psalm,
De Heer wil ik loven, zolang ik leef, mijn God bezingen zolang ik besta.’ En dat is ook de toonhoogte van het eind van de Psalm ‘De Heer is koning tot in eeuwigheid, jou God, Sion van geslacht tot geslacht.’ Halleluja!
AMEN

Gebed

Onze Vader in de hemel, tot U komen wij met onze gebeden. Bij U zijn wij veilig. U houdt mijn hele leven veilig in Uw handen.
Dank U wel dat U een God bent op wie je aan kunt. Op wie je kunt bouwen. Geef dat het onze levenshouding mag zijn om onze hoop op U te stellen.
In de zending van uw Zoon, Jezus Christus, zien we dat U Uw beloften waarmaakt. In Zijn leven en in Zijn sterven werd Uw liefde zichtbaar en sprak U ons aan als nooit te voren. In Zijn opstanding en Zijn verhoging werd Uw macht en majesteit zichtbaar en mogen we weten dat Uw trouw is van geslacht tot geslacht, ja tot in eeuwigheid. Wij loven U en prijzen U om Uw grote daden.
Leer ons te vertrouwen op U. Zeker als ons vertrouwen is beschaamd door mensen om ons heen dan is het best moeilijk om te zien dat we bij U veilig zijn. Dat we bij U mogen komen met onze beschadigingen, onze pijn, dat U het bent die ons troost en onze wonden heelt, hoezeer onze harten ook zijn geschonden. Wij bidden om Uw ontferming en geef dat we met de pijn niet blijven rondlopen maar het brengen bij Uw vaderhart.

We bidden ook voor het project waarvoor we straks zullen collecteren. Wil onze gaven met Uw zegen vergezellen. Geef dat het mag bijdragen aan een verbetering van het inkomen en de voedingssituatie voor de Masaai-vrouwen en hun gezinnen in Kenia.

We bidden voor de kerk. Wilt U vergeven alles wat er verkeerd is in de kerk. Leid ons op een weg die dwars over kerkmuren heen ons verbindt in het geloof in Jezus Christus. Geef dat wij als kerkgangers niet zo zeer de kerk onze blik bepaald op de wereld, maar dat we met de ogen van Jezus naar deze wereld mogen kijken. Vol ontferming en vol liefde. Maak de kerk weer tot een veilige plek waar we vrijmoedig en in alle liefde mogen spreken over het geloof en de hoop die in ons is. Een plek waar mensen, kinderen en volwassenen, niet bedreigd worden of gekwetst, maar ogen opbloeien door de warmte van Uw liefde en het levende water van Uw Geest.

Dank U voor Uw Woord. Uw Woord is het zwaard van Uw Geest. Wil alle weerstand uit ons wegnemen, ja alles wat verkeerd is en wilt U de ruimte in ons hart vullen met Uw zegen, zodat we in deze wereld mogen staan en leven als kinderen van het licht, kinderen van U.
Hoor naar onze gebeden, in naam van Uw lieve Zoon, Jezus Christus.
Amen.