Apple’s MobileMe gaat plaats maken voor iCloud. Dat ziet er allemaal prachtig uit, maar de website’s van MobileMe-gebruikers gaan verdwijnen. Je kunt wachten tot in juni 2012 de site’s definitief plat gaan, maar dat lijkt me niet verstandig. Vandaar de verhuizing naar een nieuw domein.
Eén gedeelte heb ik losgemaakt van mijn website. Sinds juni 1997 heb ik mijn website van Henry Barclay Swete. Allereerst als onderdeel van meetingpoint.org van de Stichting Reformatica, waar we een gastvrije herberg vonden. Maar de site stond toch wel wat los van de rest en is toen verplaatst, via vervoorn.nl naar de mobile-me pagina. Nu hosting, zeker via ermis.nl betaalbaar is geworden gaat de de Swete-site nu zelfstandig door het leven: http://hbswete.co.uk. Je zou kunnen zeggen: Swete is eindelijk thuis. Een Engels domein voor deze volledig Engelstalige site.
Voor mijn persoonlijke website was het zoeken naar een domeinnaam die de lading dekt wat lastiger. Hoe komen de dominee, de schilder, de muziekliefhebber, misschien de fotograaf, de liturgist, de liefhebber van Romaanse kerkbouw, bij elkaar op één website en hoe moet die dan heten?
Dat de laatst vraag beantwoord is, kunt u zien doordat u hier bent: “Lux et Dies”, “Licht en Dag”. Ik wil deze keus graag toelichten:
Lux et Dies (1) => Christus
In de geloofsbelijdenis van zowel Nicea als Konstantinopel wordt Christus “Licht uit Licht” genoemd, in het Latijn” Lumen de lumine”. Augustinus in zijn “contra adversarium legis et prophetarum” uit 420 zegt over Hem: “Quis est enim dies ex dies, nisi Filius lumen de lumine? (1,9.5) Hij is niet de eerste die “licht” en “dag” verbindt met Christus en als ik dat opschrijf denk ik meteen aan mijn studie over Psalm 19, waar de uitleg van de Patres – of om het met Swete’s artikel in de Encyclopaedia Britannica te zeggen “Fathers of the Church” – een belangrijke plaats hebben. Nu we het toch over Psalmen hebben, Psalm 36(,10) is de bron voor het “lumen de lumine”: “in lumine tuo videbimus lumen”, in de NBV: “door uw licht zien wij licht”. Daar moet je niet te plat van denken, wat dat is wel een parallelle zin aan “want bij u is de bron van leven”. Als God de levensbron zelf is dan is “bij u”, niets anders dan Christus, de verbinding die ook de evangelist Johannes maakt (1,1-5). Genoeg hierover. Deze website is om te getuigen van dat Licht.
Lux et Dies (2) => 1 Tes 5,5
Paulus schrijft in 1Tes 5,5:
“Omnes enim vos filii lucis estis et filii diei:
non sumus noctis neque tenebrarum”, in de NBV:
“want u bent allen kinderen van het licht en van de dag.
Wij behoren niet toe aan de nacht en de duisternis”
Een mooi voorbeeld van kruiselings rangschikken (chiasme) lux – dies; nox – tenebrae oftewel: licht – dag; nacht – duisternis. Paulus wel zeggen dat je leven als kind van het licht en kind van de dag daarvan ook getuigt. Op een positieve manier. Dat is ook waar luxetdies.nl voor staat.
Lux et Dies (3) schilderkunst
Lux, dies en het tegenover tenebrae en nox, we nemen ze waar als kleuren en tinten, als grijzen en schaduw. In de schilderkunst gevangen in de pigmenten van de verf. Schilderen is wat ik graag doe en het liefst mensen, in een portret, in hun bezigheid. Vandaar dat “art” een belangrijk onderdeel is van deze website.
Lux et Dies (4) Christe qui lux es et dies (1)
De hymne “Christe, qui lux es et dies” is de eigenlijke inspiratie voor de naamgeving van deze website. Het is een van de oudste hymnen voor het getijde “Completen”. In een orde van dienst voor een completen die op laatst uit het jaar 534 gedateerd wordt deze hymne reeds genoemd. Ambrosius wordt wel eens als de auteur genoemd, maar dat is niet zo waarschijnlijk, het is met recht een anonymus die dit lied geschreven heeft. Met deze hymne zitten we volop in de liturgiek. Over het gebruik van deze hymne, de overlevering, de vertaling, de bewerking, de theologische gedachten, hoop ik in de toekomst een artikel aan te wijden.
Het is in ieder geval goed te weten dat de Gregoriaanse melodie al geklonken heeft in de Romaanse kerken, waarvan je op deze website verschillende voorbeelden kan vinden.
Voor de site Medieval.org houd ik de discografie bij van Stile Antico, een muzikaal ensemble dat ik zeer bewonder. Op hun eerste CD, “Music for Compline” vinden we twee prachtige settingen van deze hymne, van William Byrd en van Robert White. Van harte aanbevolen.
Lux et Dies (5) Christe qui lux es et dies (2) Sweelinck
Sweelinck was een tijdgenoot van Byrd, White en Bull. Naar een vergelijkbaar concept als Bull’s Miserere heeft Sweelinck de hymne Christe, qui lux es et dies getoonzet. Er zijn drie variaties, niet zonder reden: De hymne kent 7 strofen. Bij zo’n lange hymne werden de oneven strofen meerstemmig gezongen en de even strofen vaak eenstemmig, onbewerkt gezongen, maar die even strofen werden ook wel vervangen door orgelvariaties, en zo valt ook luxetdies.nl/sweelinck op z’n plaats.
Lux et Dies (6) O grote Christus, eeuwig licht
In mijn jongensjaren gingen we op zondagmorgen naar de Oranjekerk in Amsterdam en zondagavond naar de Nieuwe Zijds Kapel op het Rokin. Zeker in “de Nieuwezijds” zongen we Psalmen in de berijming van 1773 met “enige gezangen”. Die gezangen waren toegestaan, omdat ze de berijmingen waren van teksten uit de bijbel, zoals de nieuwtestamentische cantica en de tien geboden, of van de geloofsbelijdenis. Maar heel merkwaardig stond er ook een morgenzang en een avondzang, en die avondzang is afgeleid van de hymne voor de completen, Christe qui lux et dies. Merkwaardig en inconsequent, dat deze hymnen waren toegestaan en alle andere niet.
Behalve als gezang in de liturgie ( vergelijk ook Gezang 383 in het Liedboek voor de Kerken) werd de laatste strofe van dit lied ook wel gebruikt als zegenbede:
O Vader, dat uw liefd’ ons blijk’,
O Zoon, maak ons uw beeld gelijk;
o Geest, zend uwen troost ons neer;
drieënig God, U zij al d’eer.